Woorden en begrippen kunnen verschillende betekenissen hebben, afhankelijk van de context waarin ze worden gebruikt. We geven hier de beschrijvingen zoals ze in de context van het verhaal over samenhang bedoeld zijn.

Binair
Tweeledig. Tweetallig. Twee keuzemogelijkheden, 1 of 0, aan of uit, open of dicht, plus of min.

Bit
Eenheid van informatie die twee waarden kan aannemen

Collaps
In de Kopenhaagse interpretatie is een collaps het moment van waarneming of meting (interactie met de omgeving) waarbij een golffunctie (kansverdeling) die aanvankelijk in superpositie van verschillende waarden was, een specifieke waarde krijgt.
In ons verhaal is de collaps of ineenstorting van superpositie de herverdeling van informatie. Collaps is een begrip dat het moment markeert waarop omkeerbaarheid zo onwaarschijnlijk is geworden dat het verwaarloosd kan worden. De ineenstorting is het ‘point of no return’.

Dataïsme
We bedoelen hier de opvatting dat alles te vertalen is in (computer)data.

Decoherentie
De herverdeling van informatie met de omgeving in een groter geheel. Decoherentie wordt wel vergeleken met een ‘hitte bad’. Zoals een voorwerp de temperatuur van zijn omgeving aanneemt, zo wordt informatie via (collaps van) verstrengeling met de omgeving gedeeld.

Deeltje in de betekenis van kwantumdeeltje
Kwantumdeeltje is een lastige term. In de visie van samenhang is een ‘deeltje’ op kwantumniveau het geheel van relaties met andere elementen die samen in superpositie zijn. Het is dus helemaal geen afgrensbaar deeltje. Het is een ‘set van kansen’, de superpositie van meerdere waarden tegelijkertijd.

Determinisme
Determinisme is een begrip dat past bij oorzaak-gevolg denken. De visie van samenhang kent geen determinisme, omdat een nieuwe generatie toestanden (een nieuwe toestand van het universum) op verschillende manieren ingevuld kan worden.

Downward causality
Downward causality is een begrip dat laat zien hoe emergente verschijnselen niet alleen door oorzaak-en-gevolg gevormd worden, stap-voor-stap en een-op-een, maar ook door (verstrengelde) invloeden uit de omgeving, samen-en-tegelijkertijd. Het is een geheel van effecten uit de omgeving. Deze samenhang met de omgeving staat centraal. Dit is vooral goed zichtbaar op kwantumniveau.
Bij waarneming aan een kwantumdeeltje verandert het hele wezen van zo’n deeltje. Voor het kijken naar processen op macroniveau is ook upward causality nodig, omdat door de grote aantallen van interacties entropie gaat meespelen. Bepaalde ontwikkelingen kunnen zo onwaarschijnlijk zijn dat ze verwaarloosd kunnen worden.

Emergentie
Het geheel is meer dan de som der delen. Er ontstaan nieuwe dingen door (een andere) samenhang met de omgeving. Meer is anders.

Energie
Energie is een macroscopisch begrip. In de visie van samenhang komt potentiële energie overeen met de hoeveelheid potentiële veranderingen in een kwantumsysteem.

Entropie
Entropie is een maat voor waarschijnlijkheid bij een samenhangende combinatie van zeer grote aantallen interacties/gebeurtenissen. Het optreden van onwaarschijnlijke gebeurtenissen wordt bij grote aantallen verwaarloosbaar. Alles schuift op naar de meer waarschijnlijke opties. In een gesloten systeem kan de entropie alleen toenemen.

Gebeurtenis
Zie waarneming

Informatie
In de informatietheorie zegt men: Informatie ontstaat wanneer een gebeurtenis plaatsvindt waarvan vooraf onzeker was of deze daadwerkelijk zou gebeuren. Het gaat daarbij om wel of niet, aan of uit, ja of nee, plus of min, op of neer, 1 of 0. Wanneer we uitgaan van superpositie die ook meer dan twee opties kan hebben, wordt dit: Informatie ontstaat wanneer een gebeurtenis plaatsvindt waarvan vooraf onzeker was wat die gebeurtenis is.
Wheeler stelde dat informatie de basis is van alles. Bedenk echter dat dit geen bouwstenen zijn in de zin van ‘deeltjes’.
In de visie van samenhang staat alles in relatie met elkaar. Informatie is daarbij niet homogeen, omdat er variatie is door verschillen in overlap, met verschillend gedrag bij verandering.
Informatie is fysiek.

Interactie
Zie waarneming.

Kwanta, kwantummechanica, kwantuminformatie
De term kwanta is achteraf gezien misschien ongelukkig gekozen. Hierdoor komt de focus toch weer op deeltjes. Zou een verwijzing naar een samenhang van kansen meer helpend zijn geweest?

Massa
Massa is een macroscopisch begrip. Het is een emergent verschijnsel.
Massa heeft betrekking op de complexiteit van de superpositie van een systeem. Hoe complexer de superpositie, hoe moeilijker veranderingen met de omgeving verlopen. Gewoon omdat er minder opties voor zijn. Wanneer er geen andere factoren spelen (zoals bijvoorbeeld lading, ook een macroscopisch begrip met effect op de waarschijnlijkheid van verandering) zal de ruimtetijd tussen twee systemen met ‘massa’ altijd kleiner worden. In de klassieke natuurkunde heet dit effect zwaartekracht.
De ‘massa’ van een systeem zegt iets over de (on)waarschijnlijkheid waarmee het, door de mate van zijn complexiteit, informatie uitwisselt. Hoe meer complexe superpositie, hoe groter de massa.

Meting
Zie waarneming.

Oorzakelijkheid
Een oorzaak-gevolg relatie waarbij vooraf vaststaat wat het effect van een interactie zal zijn bestaat alleen op macroniveau. Op kwantumniveau zijn gebeurtenissen onberekenbaar en onvoorspelbaar. Een voorspelbare gebeurtenis op macroniveau (zoals de appel die van een boom valt door de zwaartekracht) is in de visie van samenhang niets anders dan de meest waarschijnlijke optie, omdat bij een samenhangende combinatie van zeer grote aantallen interacties de onwaarschijnlijke opties verwaarloosbaar geworden zijn.

Qubit
Kwantumbit, is een eenheid van kwantuminformatie. Het is een combinatie van twee waarden, tegelijkertijd.

Qudit
Superpositie van kwantuminformatie met een d-aantal alternatieven.

Qutrit
Kwantumtrit, is een eenheid van kwantuminformatie. Het is een combinatie van drie waarden, tegelijkertijd.

Superpositie
We hebben het hier over kwantumsuperpositie, het bezitten van twee of meer waarden op één punt en tegelijkertijd. ‘Het is dit en ook dat’. De waarde is onbepaald, zegt men. Bij collaps van superpositie wordt die waarde bepaald. Deze collaps gebeurt bij waarneming/interactie/gebeurtenis/meting.
Superpositie is een waarschijnlijkheidsverdeling.

Trit
Eenheid van informatie die drie waarden kan aannemen

Upward causality
Met upward causality bedoelen we hetzelfde als met het vertrouwde oorzaak-gevolg effect. Alles ontwikkelt zich in ruimte en tijd, een-op-een en stap-voor-stap. Elementen worden gezien als geïsoleerd van elkaar. Deze benadering werkt vooral goed in eenvoudige situaties op macroniveau. Bij complex-dynamische situaties, en op kwantumniveau, is ook het begrip downward causality nodig om ontwikkelingen te kunnen bekijken.

Verstrengeling, kwantumverstrengeling
Een veel gebruikte beschrijving is: Kwantumverstrengeling is een fenomeen uit de kwantummechanica waarbij twee of meer kwantummechanische objecten zodanig verbonden zijn, dat het ene object niet meer volledig beschreven kan worden zonder het andere specifiek te benoemen – ook al zijn de beide objecten ruimtelijk gescheiden (‘non-lokaal’).
Een verstrengeld paar vormt een ondeelbaar geheel. ‘Het is hier en ook daar.’
Verstrengeling is gedeelde informatie, overlappende informatie. Het is de samenhang in de wereld.

Waarneming
Net als een interactie, meting, of gebeurtenis, is een waarneming de ineenstorting, collaps, van verstrengeling. De gedeelde informatie wordt hierbij herverdeeld. Bestaande verstrengelingen worden verbroken, nieuwe verstrengelingen ontstaan. Beide (alle) deelnemers van de waarneming veranderen.

Zelforganisatie
Zelforganisatie is het proces waarbij in een chaotisch systeem vanzelf structuren ontstaan wanneer de onderdelen van het systeem ongeleid interacties met elkaar aangaan.
In de visie van samenhang is zelforganisatie het ontstaan van patronen die zich vormen onder specifieke condities door toename van entropie, omdat andere opties bij die condities zo onwaarschijnlijk zijn dat ze verwaarloosd kunnen worden.

Zwaartekracht
In de visie van samenhang is zwaartekracht de waarschijnlijkheid dat ruimtetijd (eenvoudig verstrengeld) zal verdwijnen uit de omgeving van complexe superpositie. Onder condities waarbij andere invloeden (in klassieke termen zijn dit de elektromagnetische kracht, weak force en strong force) weinig of geen invloed hebben zal ruimtetijd tussen twee systemen met complexe superpositie kleiner worden.